KRĄG 3
Kształtowanie umiejętności liczenia, a także dodawania i odejmowania obejmuje proces począwszy od liczenia konkretnych przedmiotów, przez liczenie na palcach aż do rachowania w pamięci.
Dziecięce liczenie wywodzi się z rytmu i gestu wskazywania, co daje początek intensywnym ćwiczeniom, aby w umyśle dziecka ukształtowały się następujące umiejętności:
- liczenie obiektów i odróżnianie prawidłowego liczenia od błędnego,
- dodawanie i odejmowanie, najpierw na konkretach, potem na palcach i wreszcie w pamięci,
- ustalenie gdzie jest więcej, a gdzie mniej przedmiotów
Kształtowanie u dziecka umiejętności liczenia trwa kilka lat. Przebiega to
etapowo. W pierwszej kolejności dziecko:
- wyodrębnia wzrokiem lub gestem z otoczenia to wszystko, co chce policzyć, a następnie, dotykając lub wskazując przedmioty określa je liczebnikami,
- licząc, stara się przestrzegać reguły jeden do jednego, która polega na tym, że dziecko przypisuje jeden dotknięty lub wskazany przedmiot jednemu wypowiedzianemu liczebnikowi,
- zwiększa nie tylko zasób zapamiętanych liczebników, ale również stara się je wymieniać w prawidłowej kolejności,
- wie, że ostatni wypowiedziany przez nie liczebnik ma podwójne znaczenie, tzn. po pierwsze oznacza ostatni liczony przedmiot, po drugie określa ogólną liczbę policzonych przedmiotów,
- zdaje sobie już sprawę, że wynik liczenia nie zależy od tego, czy liczy od początku, czy od końca, ważne jest aby licząc nie pominąć żadnego przedmiotu
W jaki sposób trzeba wspomagać dzieci w kształceniu schematu liczenia?
Do kształtowania umiejętności liczenia w codziennych warunkach należy zgromadzić dużo drobnych przedmiotów np: kasztany, orzechy, ziarna fasoli, patyczki, klocki. Działalność matematyczna nie musi dotyczyć tematu zajęć. Schemat, który nie może zostać zaburzony podczas nauki liczenia:
Konkret (manipulacje) – obraz – symbol
Kształtowanie umiejętności liczenia, a także dodawania i odejmowania obejmuje proces począwszy od liczenia konkretnych przedmiotów przez liczenie na palcach aż do rachowania w pamięci.
Aby przedstawione postulaty znalazły odzwierciedlenie w edukacji małego dziecka, niezbędnym jest, aby dziecko doszło do nich w drodze samodzielnych doświadczeń. Nauka liczenia nie może polegać na tłumaczeniu dziecku, jak należy liczyć. Trzeba stwarzać mu jak najwięcej sytuacji edukacyjnych, aby liczyło samo, przeliczało, liczyć razem z nim, podpowiadać liczebniki. Ten zakres umiejętności nazywamy dziecięcym liczeniem.
Jego podstawą są pewne intuicje matematyczne dostępne już dzieciom na poziomie wyobrażeń przedoperacyjnych. Taki poziom pozwala dzieciom na sprawne liczenie i rozróżnienie rachowania błędnego od poprawnego oraz wyznaczenie wyniku dodawania i odejmowania w zakresie 10 „w pamięci” lub na palcach. Występuje tu jednak pewne ograniczenie. Dziecko poda wynik dodawania lub odejmowania wtedy, gdy widzi przedmioty i policzy je, dotykając lub wskazując każdy.
Opracowano na podstawie:
- Gruszczyk-Kolczyńska, E. Zielińska, Dziecięca matematyka. Książka dla rodziców
i nauczycieli, WSiP, Warszawa 1997 - E. Gruszczyk-Kolczyńska, E. Zielińska, Dziecięca matematyka – Metodyka i scenariusze zajęć z sześciolatkami w przedszkolu, w szkole i w placówkach integracyjnych, WSiP, Warszawa 2000
